فحش و دشنام و ناسزا چیست

📖 زمان مطالعه : ۳ دقیقه ⏲️

فحش چیست؟ پاسخ صادقانه من این است: چندان نمی دانم. اما تجربه زیسته خود از آن را به روش پدیدارشناختی مورد تأمل قرار داده ام که بخشی از آن را در این جا عرضه می کنم. بنابراین آن چه خواهد آمد قابل نقد است. نقد دوستان را خوشامد می گویم.
فحش یکی از پررنگ ترین پدیده ها در زندگی ماست. از کودکی انواع و اقسام فحش ها را می شنویم. یکبار نصف روز را در خیابان های مرکزی شهر قدم زدم و تلاش کردم با تیز کردن گوشهایم تعداد فحش هایی را که می شنوم بشمارم؛ قابل شمارش نبود، یعنی شماره اش از دستم در رفت. مُبادی آداب ترین و کنترل شده ترین افراد اعم از کسانی که به نحو بیرونی کنترل شده اند و یا به نحو درونی در کنترل خود کوشیده اند (که البته این دو نهایتاً یکی هستند) در ترددهای روزانه ناخواسته رکیک ترین فحش ها را می شوند. دیگران را نمی دانم ولی من در زمان خشم در دل خود فحش می دهم و اگر کار به جاهای باریک بکشد چه بسا که این فحشی که در درون بانگ می زند، برون ریزی شود.

حال طبق این اصل کلی که بخطا ترین امور نیز چیزی از حقیقت را در خود دارند، چه حقیقت یا حقایقی را در فحش می توان جستجو کرد؟ اینکه اخلاق عرفی فحش را بسیار ناشایست می داند امری است بدیهی ولی گمان می کنم صرف اکتفا به این، پاک کردن صورت مسأله است. جامعه و فرهنگ فحش دادن را به طور غیررسمی مجازات می کند، اما نخبگان نیز آن را تحلیل نمیکنند. آیا دقت کرده اید هیچ چیز به اندازه فحش غیرقابل تحلیل و مکتوم باقی نمانده است؟ به بیانی روشن تر: اگر هر روز فحش می شنویم و احیاناً در نهان و آشکار می گوییم، پس چرا کسی درباره چیستی آن صحبت نمی کند؟

۱- فحش اثری متناقض دارد: هم خوشایند است و هم نفرت انگیز. اغلب اموری که اثری دوگانه دارند بسی جذابند، مانند شوری پنیر در کنار شیرینی چای شیرین. یک کلمه و عبارت نه فقط لزوماً در همه جا فحش نیست، بلکه فحش بودن آن شدت و ضعف می پذیرد. گاهی رفتار و سخن متعارف طرف مقابل چنان اثری در ما می گذارد که می گوییم «گویی دارد به من فحش می دهد!»
۲- در تقبیح فحش، همانند بسیاری از امور اجتماعی دیگر، زرنگی های بسیاری راه یافته است. فحش آخرین سلاح ضعفاء است، آخرین سلاح کسی که در گوشه میدان گرفتار است و از چپ و راست می-خورد. برای آنکه منفجر نشود مشتی از فحش نثار می کند. درست در همین لحظه و در آنی صحنه عوض می شود: «آهان تو فحش دادی! دیدی! تو این بودی! درونت را بیرون ریختی! پس این بلا حقّت بود!.» فحش آخرین سلاح کسی است که دست از همه جا شسته، امیدی و ابزاری ندارد، قدرتی ندارد. نگرش ذات گرایانه رسوخ یافته در ذهن و ضمیر ما در این نگاه به فحش و فحاش مهم است. ما به طور سنتی قائل به این هستیم که انسان ها ذاتی دارند که در مواقع بحرانی آن را بیرون می ریزند. لحظه ای که کسی فحشی می گوید، به مثابه لحظه افشاء ذات تلقی می شود.

۳- اما چرا همین آخرین قدمِ از سر استیصال، با چنان مجازات غیر رسمی اجتماعی پاسخ داده میشود؟ پاسخی برای این پرسش ندارم ولی گمان میکنم نکته های بسیاری در اینجا نهفته است. مثلاً زرنگتر ها فحش نمی دهند، بلکه طرف مقابل را به جایی می رسانند که فحش دهد. سپس مچش را می گیرند. پس بر این اساس، در این وضعیت کسی که فحش می دهد قبیح تر است یا کسی که صحنه را چنان آراسته است؟ به بیان دیگر، سرزنش کردن فحاش در مقابل فحش خود مانند این است که جمله ای را از متنی بیرون بکشیم و به تنهایی مورد قضاوت قرار دهیم، بی توجه به زمینه و سابقه و کل ماجرا.
۴- فحش مُسری است، مثل خیلی از پدیده های دیگر. شاید دلیل اینکه ارزش های جامعه بشدت در مقابل آن می ایستد همین باشد.
۵- تفکیک میان فحش رکیک و فحش غیر رکیک (وشاید رقیق) تفکیک تأمل برانگیزی است. آیا تفکیک این دو به زشتی واقعی فحش بستگی دارد و یا جنبه های اجتماعی مرتبط با آن؟
۶- آیا میزان فزونی یافتن یا فروکش کردن فحش می تواند به عنوان شاخصی از وضعیت درون و بیرون در نظر گرفته شود؟
این یادداشت مختصر در پی تبرئه فحش و فحاشی نبود، بلکه فقط می خواست نشان دهد که باید در مورد چیستی فحش تأمل کرد. آوستین، نکاتی بدیع درباره فحش، به مثابه یک کنش گفتاری، دارد.

احمد ذوقی

شرکت اورین الکتریک ، تولید کننده انواع دستگاه جوشکاری رکتی فایر ، تکفاز و سه فاز اینورتری ، دستگاه جوشکاری CO2 ، و دستگاه جوش آرگون و برش پلاسما ، آماده ارائه و فروش محصولات تولیدی و همچنین خدمات درخواستی به مشتریان محترم ، می باشد . به منظور تماس با کارشناسان و ارائه راهنمایی و مشاوره ، با شماره ☎️   ۰۹۱۲۱۲۶۰۱۴۲ و سایر شماره های درج شده در سایت تماس حاصل نمایید.